Concentraties HCH in het Twentekanaal
In het Twentekanaal zijn, over een periode van een paar maanden, verhoogde waarden van de giftige stof HCH gemeten.
Op 12 juni hebben Rijkswaterstaat en de gemeente Hengelo dat naar buiten gebracht.
Update 24 juli 2024: Rijkswaterstaat heeft samen met de betrokken instanties besloten om het Twentekanaal door te spoelen in verband met de verhoogde concentratie HCH (Hexachloorcyclohexaan). Lees het bericht: Doorspoelen HCH-concentratie uit Twentekanaal.
Update 14 augustus 2024: Onze onderzoeken bestaan uit wekelijkse monitoring van het oppervlaktewater in het kanaal en de regionale beken en het opnieuw uitvoeren van grondwatermetingen nabij de voormalige Stork-Chemie-locatie. Wat de specifieke oorzaak van die piek is geweest, dat weten we nog niet. Daarvoor was eerst nodig om te weten waar de bron ligt. Nu het kanaal is doorgespoeld komt duidelijker naar voren waar de bron zit. Toen de verhogingen gemeten werden waren er namelijk op meerdere meetpunten verhogingen te zien. Daardoor was het lastiger om één punt aan te kunnen wijzen als bron. Op basis van de metingen is het zeer aannemelijk dat de verhoogde concentraties HCH van de voormalige Stork-Chemie-locatie komen. We kunnen nu samen met Rijkswaterstaat focussen op de bronaanpak (de oorzaak van de verhoogde waardes).
De antwoorden op veel gestelde vragen hierover, leest u op deze pagina.
Wat is in het Twentekanaal aangetroffen?
HCH: Hexachloorcyclohexaan. HCH is vroeger ontstaan tijdens de productie van Lindaan. Lindaan is een chloorhoudend organisch bestrijdingsmiddel dat vroeger werd geproduceerd door Stork Chemie. Nu is het verboden. HCH is in hoge concentraties zeer giftig. Door deze productieprocessen met HCH en opslag daarvan is de bodem op meerdere plekken in de regio vervuild geraakt. De verontreiniging is tussen Hengelo en Delden gemeten.
Mag ik nog vis eten uit het Twentekanaal?
Rijkswaterstaat en de gemeenten adviseren uit voorzorg om geen vis te eten uit het Twentekanaal. Eenmalig vis eten uit het Twentekanaal levert geen gezondheidsproblemen op. Het RIVM geeft namelijk aan dat je elke dag 115 gram moet eten voor de rest van je leven, wil dit gezondheidsconsequenties hebben. Sportvissers die de vis teruggooien, kunnen dit gewoon blijven doen.
Is het drinkwater nog veilig?
Drinkwaterbedrijf Vitens pompt geen oppervlaktewater direct op uit het Twentekanaal voor de drinkwatervoorziening. Iedereen in de regio kan dus schoon en gezond drinkwater blijven gebruiken.
Mag ik zwemmen in het Twentekanaal?
Wat zwemmen betreft geldt het advies dat altijd geldt: zwem alleen in water dat is aangewezen als officiële zwemwaterlocatie. Daar is geen scheepvaart wat gevaar kan opleveren en het water wordt er regelmatig getest op allerlei ongewenste stoffen. Kijk voor meer informatie op www.zwemwater.nl.
Mag ik nog wel roeien of varen op het Twentekanaal?
Ja, dat mag.
Zijn de beken van en naar het Twentekanaal ook vervuild met HCH?
Het Waterschap Vechtstromen heeft de toevoer van het Twentekanaal aan lokale beken afgesloten om zo het risico op verspreiding zo minimaal mogelijk te houden.
Hoe komt de vervuiling in het Twentekanaal?
Er zit in de regio op verschillende plekken HCH in de bodem. Onder meer op het voormalige Stork Chemie terrein aan het Twentekanaal. (In 1954 is het terrein verkocht aan Akzonobel Zoutchemie BV.) HCH komt via het grondwater in het Twentekanaal terecht. Normaal gesproken gebeurt dat in een lage concentratie. Door nog onbekende oorzaak komt nu een hogere concentratie HCH in het kanaal. Op dit moment is de gemeente Hengelo druk bezig samen met Rijkswaterstaat, Waterschappen Vechtstromen, Rijn en IJssel, Drents Overijsselse Delta, drinkwaterbedrijf Vitens en provincie Overijssel om onderzoek te doen naar de oorzaak van de verhoging. Als dat bekend is, kunnen er maatregelen getroffen worden. Daarmee kunnen we ook nog niets zeggen over eventuele aansprakelijkheid.
Wie is bevoegd gezag over deze verontreiniging?
Tot 2002 was de provincie bevoegd gezag over de verontreiniging op het voormalige Stork Chemie terrein. Zij hebben eind vorige eeuw de locatie onderzocht en hebben in 2001 de urgentie bepaald. Vanaf 2002 is de gemeente Hengelo bevoegd gezag geworden voor onder andere HCH-verontreinigingen. Metingen in het Twentekanaal worden gemonitord door Rijkswaterstaat die de waterkwaliteit beheert.
Zijn er HCH-locaties gesaneerd?
Vanaf 2002 heeft de gemeente samen met Rijkswaterstaat en een gespecialiseerd ingenieursbureau onderzoek gedaan naar de HCH-verontreiniging op het voormalige Stork Chemie terrein en een bijpassende saneringsmethode op deze locatie. Eerst is geprobeerd door middel van het oppompen en zuiveren van het grondwater te voorkomen dat verontreinigd grondwater het Twentekanaal instroomt. Dat werkte niet goed genoeg.
Daarop is onderzoek gedaan naar een andere methode. Tijdens dit onderzoek is naar voren gekomen dat HCH op natuurlijke wijze afneemt door bacteriën in de sliblaag in het Twentekanaal. Op die manier zijn de waarden aan HCH die in het Twentekanaal terecht komen, laag genoeg om geen gevaar te vormen. Deze waarden worden daarnaast ook lager door verdunning in het Twentekanaal naarmate het water verder stroomt.
Deze manier van natuurlijke lozing via de waterbodem (nawabo) is afgesproken tussen de gemeente Hengelo, Rijkswaterstaat en de eigenaar van het terrein. De eigenaar van het terrein is namelijk verantwoordelijk voor de verontreiniging in de bodem, de gemeente Hengelo is hier de toezichthouder op.
